मराठा साम्राज्याची उभारणी आणि विस्तार हा इतिहासातील अत्यंत महत्त्वपूर्ण टप्पा होता. या साम्राज्याच्या निर्मितीमध्ये भोसले घराण्याचा अत्यंत महत्त्वाचा वाटा होता. भोसले घराणे हे मराठी इतिहासातील एक प्रसिद्ध आणि प्राचीन घराणे आहे. या घराण्याच्या वंशजांनी मराठा साम्राज्याच्या उभारणीत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.
भोसले घराण्याचा उगम बाबाजी भोसले यांच्यापासून झाला. बाबाजी भोसले हे विजापूरच्या अदिलशहा यांचे सरदार होते. बाबाजी भोसले यांना दोन मुलगे होते – मालोजी भोसले आणि विठोजी भोसले. मालोजी भोसले यांचे दोन पुत्र शाहाजी आणि शरीफजी होते. शाहाजी भोसले हे छत्रपती शिवाजी महाराजांचे वडील होते.
छत्रपती शिवाजी महाराज वंशावळी| Shivaji Maharaj all information in Marathi
शाहाजी भोसले यांच्या तीन पत्नी होत्या – जिजाबाई, तुकाबाई आणि नरसाबाई. जिजाबाईपासून संभाजी आणि शिवाजी महाराज हे दोन मुलगे झाले. तुकाबाईपासून व्यंकोजी उर्फ एकोजी राजे हा मुलगा झाला तर नरसाबाईपासून संताजी हा मुलगा झाला.
शिवाजी महाराज हे मराठा साम्राज्याचे संस्थापक होते. त्यांनी मराठा स्वराज्याची स्थापना केली आणि मोगलांविरुद्ध लढा देत मराठा साम्राज्याचा विस्तार केला.
छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्या पत्नी
शिवाजी महाराजांनी आठ पत्नी केल्या होत्या –
- सईबाई
- सोयराबाई
- पुतळाबाई
- लक्ष्मीबाई
- काशीबाई
- सगुणाबाई
- गुनवतीबाई
आणि सकवारबाई. त्यांना संभाजी, राजाराम हे दोन मुलगे आणि सखुबाई, राणूबाई, अंबिकाबाई, दिपाबाई, राजकुंवरबाई आणि कमलबाई या मुली झाल्या.
छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या मृत्यूनंतर त्यांचे ज्येष्ठ पुत्र संभाजी महाराज गादीवर आले. परंतु संभाजी महाराजांची मोगलांशी लढाई चालू होती. त्यामुळे त्यांना आपल्या धाकट्या बंधू राजाराम यांना औरंगजेबाच्या कैदेतून सोडवून आणावे लागले. औरंगजेबाच्या मृत्यूनंतर संभाजी महाराजांची सत्ता बळकट झाली.
संभाजी महाराजांचे पुत्र शाहू महाराज हे सातारा गादीचे संस्थापक होते. शाहू महाराजांची पत्नी येसूबाई होती. शाहू महाराज निपुत्रिक वारल्यामुळे त्यांच्या दत्तक पुत्र रामराजांमार्फत सातारा गादीची परंपरा चालू राहिली. रामराजा निपुत्रिक असल्यामुळे त्यांच्या दत्तक पुत्र शाहू महाराज यांच्यामार्फत सातारा गादीची परंपरा पुढे चालू राहिली.
छत्रपती शिवाजी महाराज वंशावळ Pdf
भोसले घराण्यातील आणखी एक प्रसिद्ध व्यक्ती म्हणजे छत्रपती राजाराम महाराज होत. शिवाजी महाराजांचे धाकटे पुत्र राजाराम महाराज हे छत्रपति शिवाजी महाराजांचा वारसा पुढे चालवत होते. त्यांच्या तीन पत्नी होत्या – ताराबाई, जानकीबाई आणि राजसबाई. राजाराम महाराजांचा मुलगा शिवाजी द्वितीय हा कोल्हापूर गादीवर बसला.
भोसले घराण्याने मराठा साम्राज्याच्या निर्मितीत अतुलनीय योगदान दिले आहे. शिवाजी महाराज, संभाजी महाराज, राजाराम महाराज, शाहू महाराज यांसारख्या थोर व्यक्तिमत्त्वांनी मराठा इतिहासाला नवी दिशा दिली. आजही भोसले घराणे कोल्हापूरमधून संस्थानिक परंपरा चालवत आहे.
आधुनिक युगात शिवाजी महाराजांचा वंश सध्याचा वारस उदयनराजे भोसले यांच्या माध्यमातून चालू आहे. 1958 मध्ये जन्मलेले उदयनराजे हे शिवाजी महाराजांचे 13 वे थेट वंशज आणि भोसले कुळाचे सध्याचे प्रमुख आहेत.
उदयनराजे हे मराठा साम्राज्याचा समृद्ध सांस्कृतिक वारसा आणि वारसा जपण्यासाठी सक्रिय सध्या आहेत. मराठी भाषा, साहित्य आणि कला यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी तसेच विविध सामाजिक आणि शैक्षणिक उपक्रमांना पाठिंबा देण्यासाठी त्यांनी महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे.
अलिकडच्या वर्षांत, उदयनराजे मराठा समाजाचे वैभव पुनरुज्जीवित करण्याच्या आणि सामाजिक-आर्थिक विकासाच्या समस्या सोडवण्याच्या राजकीय प्रयत्नांमध्येही सहभागी झाले आहेत. मराठा आरक्षण आंदोलनातील त्यांच्या सहभागाने संपूर्ण महाराष्ट्रातील मराठा समाजाचे लक्षणीय लक्ष आणि समर्थन मिळविले आहे.
Chhatrapati Shivaji Maharaj vanshaval pdf
शिवाजी महाराजांच्या कारकिर्दीला शतके उलटली तरी भोसले घराणे आजही मराठा समाजाच्या हृदयात व मनात आदराचे स्थान राखून आहे. सध्याचे वारस उदयनराजे भोसले यांनी आपल्या थोर पूर्वजांचा वारसा जपण्याची आणि मराठा अभिमानाचे आणि सांस्कृतिक अस्मितेचे प्रतीक म्हणून सेवा करण्याची जबाबदारी पार पाडली आहे.