आजच्या काळात लठ्ठपणा हा एक गंभीर आरोग्य प्रश्न बनलेला आहे. लॅन्सेट नियतकालिकाने केलेल्या एका अभ्यासानुसार, जगभरातील 100 कोटी लोक लठ्ठ आहेत. त्यातील 88 कोटी प्रौढ तर 16 कोटी मुले आहेत. लठ्ठपणामुळे हृदयविकार, टाइप टू डायबेटीस आणि कर्करोगासारख्या गंभीर आजारांचा धोका वाढतो.
लठ्ठपणामुळे काय होतं?
लठ्ठपणामुळे शरीराचा वजन वाढतो आणि रक्तवाहिन्या रुंदावण्याचा धोका वाढतो. यामुळे हृदयरोग, स्ट्रोक आणि मधुमेहासारख्या आजारांचा धोका वाढतो. लठ्ठपणामुळे कर्करोगाचाही धोका वाढतो. शिवाय गुडघ्याच्या सवयीमुळे शरीराच्या विविध भागांना दुखापत होऊ शकते.
लठ्ठपणामागील कारणं
चुकीची आहारपद्धत हे लठ्ठपणाचे प्रमुख कारण आहे. अतिरिक्त कॅलरी, पाॅलीशन आणि प्रक्रिया केलेले पदार्थ यांच्यामुळे लठ्ठपणा वाढतो. शारीरिक अकर्मण्यतेमुळेही लठ्ठपणा वाढतो. शिवाय जनुकीय घटक आणि औषधोपचारामुळेही काही लोक लठ्ठ होतात.
भारतातील स्थिती
लॅन्सेट यांच्या अभ्यासानुसार, लठ्ठपणाच्या बाबतीत महिलांच्या गटात भारत 19व्या स्थानावर तर पुरुषांच्या गटात 21व्या स्थानावर आहे. अमेरिकेचा पुरुषांच्या गटात 10वा तर महिलांच्या गटात 36वा क्रमांक आहे. चीनचा महिलांच्या गटात 11वा तर पुरुषांच्या गटात 52वा क्रमांक आहे.
भारतीय लोकांचं पोट का सुटतं?
डॉ. अश्विन कुमार यांच्या मते, भारतातील लठ्ठपणाचे मुख्य कारण जनुकीय आहे. जनुकांमुळे मेदेची वाढ पोटावर आणि नितंबांवर होते. यामुळे थोडेसे खाऊनही लोकांना जाड वाटते. शारीरिक हालचालींचा अभाव आणि खाण्याच्या सवयीमुळेही लठ्ठपणा वाढतो.
जास्त मीठ खाल्ल्याने होऊ शकतात हे आजार ; जाणून घ्या मीठ खाण्याची मर्यादा
लठ्ठपणा कसा मोजला जातो?
बॉडी मास इंडेक्स (BMI) हे लठ्ठपणा मोजण्याचे एक सामान्य मार्ग आहे. BMI 24 पेक्षा जास्त असल्यास ओव्हरवेट तर 30 पेक्षा जास्त असल्यास लठ्ठपणा मानला जातो. मात्र फक्त BMI नव्हे तर इतर घटकांवरूनही लठ्ठपणा मोजला जातो. उदा. एडमॉंटन ओबेसिटी स्टेजिंग सिस्टममध्ये मानसिक, शारीरिक आणि इतर आरोग्यविषयक घटक विचारात घेतले जातात.
लठ्ठपणा कमी करायचा?
लठ्ठपणा कमी करण्यासाठी लो-कॅलरी डाएट, व्यायाम आणि शारीरिक हालचाली वाढवणे आवश्यक आहे. यासोबतच झोपेचा कालावधी, मोबाईल-कॉम्पुटरचा वापर आणि मानसिक तणावही महत्त्वाचे घटक आहेत. सर्वांगीण आरोग्य सुधारण्याचा प्रयत्न केल्यास लठ्ठपणा कमी करता येतो.
लठ्ठपणा ही एक जागतिक समस्या बनली आहे. चुकीच्या आहारपद्धती आणि जीवनशैलीमुळे ती वाढत चालली आहे. लठ्ठपणामुळे गंभीर आजार होण्याची शक्यता वाढते. त्यामुळे योग्य आहार आणि व्यायामाद्वारे लठ्ठपणा कमी करणे आवश्यक आहे.