महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाने (एसटी) अलीकडेच एक मोठा निर्णय घेतला आहे, ज्यामध्ये एसटी प्रवासाच्या विविध सवलती रद्द करण्यात आल्या आहेत. या निर्णयामुळे समाजातील अनेक घटकांवर प्रतिकूल परिणाम होईल, विशेषतः ज्येष्ठ नागरिक आणि महिला प्रवाशांना मोठा फटका बसणार आहे.
लाडकी बहिण योजनेचे 9000/- रुपये, यादीत नाव पहा
अमृत योजनेचा प्रवास थांबणार
महामंडळाने गेल्या वर्षी सुरू केलेली “अमृत योजना” आता बंद करण्यात आली आहे. या योजनेंतर्गत 75 वर्षांवरील ज्येष्ठ नागरिकांना एसटी बसमधून मोफत प्रवासाची सुविधा होती. या योजनेचा लाभ घेत वृद्ध व्यक्ती त्यांच्या नातेवाईकांना भेटण्यासाठी, उपचारासाठी आणि धार्मिक स्थळांच्या भेटीसाठी मोफत प्रवास करत असत. मात्र, ही सवलत रद्द झाल्यामुळे आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल वृद्ध नागरिकांना या निर्णयाचा मोठा फटका बसणार आहे.
महिला प्रवाशांवरील आर्थिक बोजा
महिलांना अर्ध्या तिकिटावर प्रवासाची सवलत देण्यात आली होती. या सवलतीमुळे नोकरदार महिला, विद्यार्थिनी आणि ग्रामीण भागातील महिलांना मोठा फायदा झाला होता. मात्र, आता या सवलतीवर बंदी घालण्यात आल्याने महिलांना आता पूर्ण तिकीट भरावे लागणार आहे, ज्यामुळे त्यांचा आर्थिक बोजा वाढणार आहे.
अधिक माहितीसाठी येथे क्लिक करा
विविध समाजघटकांवर होणारा परिणाम
एसटी महामंडळाने एकूण 29 समाजघटकांना प्रवास सवलत दिली होती. ज्यामध्ये विद्यार्थ्यांचा वर्ग, दृष्टिहीन, अपंग व्यक्ती, शास्त्रीय कलाकार, क्रीडा खेळाडू, स्वातंत्र्य सैनिक, पत्रकार इत्यादींचा समावेश होता. या सवलती बंद झाल्याने या घटकांना प्रवासाचा वाढलेला खर्च सहन करावा लागेल.
सामाजिक आणि आर्थिक परिणाम
महामंडळाच्या या निर्णयामुळे खालीलप्रमाणे परिणाम होणार आहेत:
आर्थिक परिणाम:
- ज्येष्ठ नागरिकांना त्यांच्या पेन्शनमधून प्रवासखर्च करावा लागेल.
- कामावर जाणाऱ्या महिलांच्या मासिक खर्चात वाढ होईल.
- विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक खर्चात वाढ होईल.
- अपंग व्यक्तींना वैद्यकीय उपचारांसाठी वाढीव खर्च सहन करावा लागेल.
सामाजिक परिणाम:
- ज्येष्ठ नागरिकांचे सामाजिक जीवन मर्यादित होऊ शकते.
- महिलांच्या सामाजिक आणि आर्थिक स्वातंत्र्यावर परिणाम होईल.
- ग्रामीण विद्यार्थ्यांच्या शिक्षणावर विपरीत परिणाम होऊ शकतो.
- कलाकार आणि खेळाडूंच्या प्रवासावर मर्यादा येतील.
पर्यायी उपाय आणि शिफारशी
या निर्णयाचा पुनर्विचार करणे गरजेचे आहे. त्यासाठी काही पर्यायी उपाय सुचवता येतील:
- टप्प्याटप्प्याने सवलती कमी करणे: एकदम सर्व सवलती बंद न करता, टप्प्याटप्प्याने कपात करणे आवश्यक आहे.
- निवडक सवलती सुरू ठेवणे: अत्यंत गरजू घटकांसाठी सवलती सुरू ठेवता येतील. उदाहरणार्थ, 80 वर्षांवरील नागरिक किंवा दिव्यांग व्यक्तींसाठी सवलती कायम ठेवता येतील.
- नवीन योजना आखणे: मासिक पास योजना, विशेष सवलत कार्ड, आणि ठराविक मार्गांवर सवलती देणे यासारख्या पर्यायांचा विचार करता येईल.
महामंडळाचा हा निर्णय समाजातील विविध स्तरांवर दूरगामी परिणाम करणारा आहे. महामंडळाने आर्थिक स्थिती राखत सामान्य नागरिकांसाठी परवडणारी वाहतूक व्यवस्था टिकवण्यासाठी आणि समाजहित लक्षात घेऊन हा निर्णय पुनर्विचार करावा.