पती-पत्नीचे मालमत्ता हक्क: कायदा आणि न्यायालयीन निर्णय
Wife Propertys News 2025 : भारतीय कायद्यानुसार, पत्नीला तिच्या स्वतःच्या संपादन केलेल्या मालमत्तेवर पूर्ण अधिकार असतो. मात्र, पतीच्या संपत्तीवर तिला केवळ त्याच्या मृत्यूनंतर उत्तराधिकारी म्हणून हक्क मिळतो. 1956 च्या हिंदू उत्तराधिकार कायद्यानुसार, पत्नीला वडिलांपासून मिळालेल्या मालमत्तेमध्येही तिच्या मुलांइतकाच वाटा मिळतो.
पत्नीच्या नावावर मालमत्ता खरेदी करण्याचे फायदे
सध्या अनेकजण करसवलती आणि अन्य फायदेशीर कारणांमुळे पत्नीच्या नावावर मालमत्ता खरेदी करतात. काही राज्यांमध्ये महिलांच्या नावावर मालमत्ता खरेदी केल्यास मुद्रांक शुल्कात सवलत मिळते, त्यामुळे आर्थिकदृष्ट्या हे फायद्याचे ठरते.
अलाहाबाद उच्च न्यायालयाचा ऐतिहासिक निर्णय
अलाहाबाद उच्च न्यायालयाने एका प्रकरणात स्पष्ट केले की पत्नीच्या नावावर खरेदी केलेली मालमत्ता ही कौटुंबिक मालमत्ता मानली जाईल, जर तिच्याकडे स्वतःचे उत्पन्नाचे साधन नसेल.
महत्त्वाच्या न्यायालयीन निरीक्षणे:
- कौटुंबिक मालमत्ता: जर पतीने आपल्या वैयक्तिक उत्पन्नातून पत्नीच्या नावावर मालमत्ता खरेदी केली असेल आणि पत्नी आर्थिकदृष्ट्या स्वतंत्र नसेल, तर ती मालमत्ता कौटुंबिक संपत्ती म्हणून गणली जाईल.
- भारतीय पुरावा कायदा, कलम 114: या कायद्याच्या अन्वये, जर पतीने पत्नीच्या नावावर मालमत्ता खरेदी केली असेल, तर ती पूर्ण कुटुंबाच्या फायद्यासाठी घेतल्याचे गृहित धरले जाऊ शकते.
- मालमत्तेचे हस्तांतरण: अशा मालमत्तेचे तृतीय पक्षाकडे हस्तांतर रोखले जाऊ शकते, कारण ती एकत्रित कुटुंबाच्या मालमत्तेचा भाग मानली जाते.
पत्नीच्या हक्कांबाबत न्यायालयीन दृष्टीकोन
- जर पत्नी स्वतः कमावती असेल, तर तिच्या नावावर असलेली मालमत्ता वैयक्तिक मालमत्ता मानली जाते.
- मात्र, जर पत्नी गृहिणी असेल आणि तिच्याकडे उत्पन्नाचा स्वतंत्र स्रोत नसेल, तर त्या मालमत्तेवर संपूर्ण कुटुंबाचा हक्क राहील.
हा निर्णय कुटुंबातील संपत्तीच्या वाटणीसंबंधी महत्त्वाचा निकष ठरू शकतो. त्यामुळे पतीच्या वैयक्तिक उत्पन्नातून पत्नीच्या नावावर घेतलेल्या मालमत्तेचा कुटुंबाच्या इतर सदस्यांना देखील अधिकार मिळू शकतो. हे प्रकरण हिंदू विवाह आणि कुटुंबव्यवस्थेतील संपत्ती हक्कांसाठी महत्त्वाचे ठरते.
